Gynaecologie

De vulva is de huid rond de schede en bestaat uit de grote, buitenste en de kleine, binnenste schaamlippen en de clitoris. Klachten van de vulva komen op alle leeftijden voor, zowel bij jonge meisjes als bij oudere vrouwen. Sommige aandoeningen van de vulva zijn gemakkelijk te behandelen, andere vragen langdurige zorg en controle. Veel voorkomende klachten zijn jeuk, een branderig of schraal gevoel, pijn of irritatie. De meeste klachten worden veroorzaakt door infecties. Andere klachten ontstaan door veranderingen van de huid van de vulva.

Huidafwijkingen die elders op het lichaam bestaan (bijvoorbeeld eczeem of psoriasis) kunnen ook op de vulva voorkomen. Aandoeningen van de vulva kunnen het vrijen nadelig beïnvloeden. Andersom kunnen seksuele problemen juist de oorzaak zijn van klachten van de vulva. Soms spelen seksueel overdraagbare aandoeningen een rol. Wanneer u problemen hebt of hebt gehad met seksualiteit, aarzel dan niet dit met de gynaecoloog te bespreken. Ziet u erg tegen het onderzoek op? Bespreek ook dit van tevoren met de gynaecoloog.

De bekkenbodem ondersteunt de blaas, darmen en baarmoeder en helpt bij het ophouden en laten passeren van de plas en de ontlasting. Allerlei klachten in de onderbuik kunnen te maken hebben met de bekkenbodem. Het bekken zit onderin de buik. De bekkenbodem is de onderkant van het bekken. Het bestaat uit sterke  spieren en bindweefsel. De bekkenbodem ondersteunt de organen onderin de buik en zorgt ervoor dat ze niet verzakken (de blaas, de baarmoeder en het laatste stuk van de darmen). De spieren van de bekkenbodem helpen om de plas en ontlasting op te houden. De bekkenbodem speelt ook een rol bij seks en bij een bevalling. Als de spieren van de bekkenbodem niet goed werken, kunnen verschillende problemen ontstaan. De blaas, baarmoeder en endeldarm kunnen naar beneden zakken als de  bekkenbodem ze niet goed ondersteunt. Dit noemt men een verzakking. Zeurende pijn in de onderbuik kan ook hieraan gerelateerd zijn. Andere bekkenbodemklachten zijn problemen met het plassen en met de ontlasting.

De overgang is de periode rondom de laatste menstruaties. Eerst worden de menstruaties onregelmatig. Tenslotte houden ze op. Als u een jaar niet meer gemenstrueerd heeft, gaan we ervan uit dat u geen menstruaties meer krijgt. Als u na dat jaar toch weer bloedverlies krijgt, spreken we van bloedverlies na de overgang.

Er zijn verschillende oorzaken voor bloedverlies na de overgang. Het bloedverlies kan uit de vagina, de baarmoedermond of de baarmoeder komen. Vaak vindt de gynaecoloog geen afwijkingen. Dan is het niet zeker waar het bloedverlies vandaan komt. We weten dan wel dat de oorzaak waarschijnlijk onschuldig is.

Chronische buikpijn is pijn onder in de buik die langer dan drie maanden aanhoudt en de dagelijkse bezigheden meestal nadelig beïnvloedt. De gynaecoloog zal na een gesprek over de klachten meestal een onderzoek van de buik en een inwendig onderzoek uitvoeren, aangevuld met eventueel onderzoek van het bloed en/of de urine. Doorgaans wordt ook een echoscopisch onderzoek en zo nodig een kijkoperatie verricht. Meestal kan echter geen duidelijke oorzaak van de chronische buikpijn worden gevonden. Deze diagnose kan soms voldoende geruststelling geven, waardoor de pijn vermindert. Bij sommige vrouwen helpen medicijnen of een operatie en ook verwijzing naar andere specialismen wordt wel eens aangeboden. Wanneer de klachten blijven voortbestaan ondanks onderzoek en eventuele behandeling en de last van de klachten groot is, kan de gynaecoloog ook met u bespreken, eventueel in samenwerking met anderen, hoe u (beter) met de pijn kunt omgaan.

Een myoom is een goedaardige knobbel die op of in de spierwand van de baarmoeder groeit. Myomen bestaan voornamelijk uit spierweefsel. Een myoom kan zo groot zijn als de nagel van een pink, maar is soms heel groot en kan zelfs een paar kilo wegen. Vaak zijn er meerdere myomen aanwezig in de baarmoeder. Sommige hebben een  teeltje, andere groeien als een knobbel op de buiten- of binnenkant van de baarmoeder. Weer andere groeien als een bobbel in de baarmoederwand of stulpen uit de baarmoedermond in de vagina. Een myoom wordt ook wel vleesboom genoemd.

Ovariumcysten zijn met vocht gevulde blaasjes in de eierstok. Men noemt ze ook wel cysten van de eierstok (ovarium = eierstok). Meestal zijn ovariumcysten goedaardig. Behandeling is niet nodig bij een goedaardige cyste die geen klachten geeft en kleiner is dan 10 cm. Als u wel klachten heeft, kan de cyste verwijderd worden. Bij vrouwen die nog menstrueren, heeft een eierstoksparende operatie de voorkeur; anders wordt meestal besloten om de hele eierstok te verwijderen.

U bent onder behandeling wegens klachten over ongewild urineverlies. Om de oorzaak daarvan vast te stellen, is het nodig om een blaasmeting te verrichten. Bij dit onderzoek wordt gekeken naar de reactie van de blaasspier op toenemende vulling van de blaas en tevens wordt informatie verkregen over het sluitmechanisme van de blaas. Ook kan de werking van de spieren van de bekkenbodem gemeten worden.

Bij een diagnostische hysteroscopie bekijkt uw behandelend arts met een hysteroscoop (= kijkbuis) via de schede (= vagina) de binnenkant van de baarmoeder. Tijdens dit onderzoek zijn kleine ingrepen mogelijk zoals het verwijderen van een poliepje of een spiraaltje waarvan de touwtjes niet meer zichtbaar zijn. Voor grotere ingrepen,  zoals het weghalen van een grote vleesboom in de baarmoederholte, is een therapeutische hysteroscopie nodig. Deze ingreep vindt altijd plaats op de operatiekamer.  Indien van toepassing ontvangt u hierover informatie van uw behandelend arts. De hysteroscoop is een dunne holle buis waar een lichtbundel doorheen gaat. Om de binnenkant van de baarmoeder zichtbaar te maken, brengt uw behandelend arts tijdens de hysteroscopie vloeistof naar binnen. Vaak wordt de hysteroscoop aangesloten op een camera waardoor het beeld van de binnenzijde van de baarmoeder op een monitor zichtbaar is. U kunt (indien u dit wilt) zelf ook meekijken.

Buikpijn of het uitblijven van een zwangerschap zijn veel voorkomende redenen voor een diagnostische laparoscopie. Tijdens een kijkoperatie wordt soms ook een ‘echte’ operatie uitgevoerd bijvoorbeeld om een eileider of eierstok weg te nemen.

De gynaecoloog voert een laparoscopische operatie uit via kleine sneetjes van ongeveer 1 cm in de buikwand. Door een van deze sneetjes brengt de arts een laparoscoop in de buik: een lange dunne buis waar men doorheen kijkt. Het beeld verschijnt meestal op een tv-scherm, de monitor. Via de andere sneetjes brengt de gynaecoloog  instrumenten in waarmee geopereerd wordt. De operatie is voor de medewerkers op de monitor te volgen.

Een uitstrijkje wordt gemaakt tijdens een inwendig onderzoek. Met behulp van een borstel haalt de gynaecoloog, de huisarts of de assistente van de huisarts cellen van de baarmoedermond af (figuur 2) en strijkt deze uit op een glasplaatje of brengt deze in een potje met vloeistof. Vervolgens onderzoekt de patholoog de cellen onder de microscoop. Het onderzoek doet in principe geen pijn. Soms bloedt de baarmoedermond een beetje en kunt u korte tijd wat bloederige afscheiding hebben.

Het doel van een operatie voor inspanningsincontinentie is het afsluitmechanisme van de blaas weer te verstevigen. De overgang tussen de blaas en urinebuis die vaak wat naar beneden is gezakt, wordt omhoog getrokken of geduwd zodat de urine minder gemakkelijk uit de blaas wegstroomt. Meestal wordt de urinebuis hierbij iets vernauwd, zodat het plassen na de operatie tijdelijk wat moeilijker gaat. De operatie gebeurt via de buik of via de schede. De ‘ophangoperatie’ via de buik heet een colposuspensie. Een veel gebruikte operatie is de Burchplastiek. Hierbij wordt de urinebuis net onder de blaas met hechtingen vastgezet aan de binnenzijde van het schaambeen. Ook andere soorten ‘ophangoperaties’ zijn mogelijk. Bij operaties via de schede wordt de hoek tussen de blaas en de urineleider vanaf de schede naar boven opgeduwd en vastgezet. De keuze van de soort operatietechniek hangt af van de bevindingen bij onderzoek en de ervaringen van de gynaecoloog met een bepaalde  soort operatie. Over het  algemeen zijn de resultaten van dergelijke operaties op korte termijn goed. Wel blijkt dat na een aantal jaren toch één van de vijf geopereerde vrouwen weer opnieuw last heeft van incontinentie. Vaak is dit minder ernstig dan voor de operatie.

Bij een verzakking kunnen verschillende situaties bestaan. De blaas, de baarmoeder of het laatste deel van de dikke darm (het rectum) kan verzakt zijn. Na een  baarmoederverwijdering kan de top van de schede verzakt zijn. Een enkele keer is sprake van een verzakking van de dunne darm in de wand tussen de schede en de dikke darm. Ook kunnen verschillende organen tegelijkertijd verzakt zijn. De soort verzakking en de ervaring van de gynaecoloog met bepaalde soorten operaties bepalen de keuze van de operatietechniek.

Bij een therapeutische hysteroscopie bekijkt uw behandelend arts met een kijkbuis (hysteroscoop) via de vagina de binnenkant van de baarmoeder en voert behandelingen uit. De belangrijkste redenen voor deze operatie zijn het verwijderen van grotere poliepen en myomen (vleesbomen), het behandelen van het slijmvlies van de baarmoeder, het opheffen van verklevingen in de baarmoeder en het verwijderen van een tussenschot in de baarmoeder. De hysteroscoop is een dunne holle  buis waar een lichtbundel doorheen gaat. Om de binnenkant van de baarmoeder zichtbaar te maken, brengt uw behandelend arts tijdens de hysteroscopie vloeistof naar binnen. Tevens kunnen via de hysteroscoop instrumenten naar binnen worden gebracht om ingrepen uit te voeren. De hysteroscoop wordt aangesloten op een camera waardoor het beeld van de binnenzijde van de baarmoeder op een monitor zichtbaar is. Zo is het verloop van de operatie goed te volgen.

TVT-O is een afkorting van ‘Tension-free Vaginal Tape door het foramen Obturatorius. Bij de TVT-O operatie krijgt de urinebuis een draagband die zonder spanning via de vagina (schede) wordt aangebracht. De operatie wordt steeds vaker toegepast bij inspanningsincontinentie.

De medische term voor een baarmoederverwijdering is uterus extirpatie of hysterectomie. Bij goedaardige afwijkingen bestaan vaak verschillende behandelingsmogelijkheden. Een operatie is meestal niet de eerste keus en komt vaak pas ter sprake als andere behandelingsmogelijkheden uw klachten onvoldoende kunnen verhelpen. Dit is een belangrijk verschil met kwaadaardige aandoeningen, waarbij over het algemeen weinig te kiezen valt. De beslissing om de ingreep te laten uitvoeren verdient een zorgvuldige afweging.

Voor vrouwen met een afwijkend uitstrijkje is er het colposcopiespreekuur. Het stellen van een diagnose en de start van de behandeling vinden veelal op dezelfde dag plaats. Het eventuele vervolgtraject hoort u meteen. Dit spreekuur wordt gedaan door dokter Martens of dokter von Tongelen. U kunt bij haar terecht met een afwijkend uitstrijkje en krijgt op die dag direct het juiste onderzoek en zo nodig de behandeling.

Het vulvaspreekuur is een samenwerking tussen dermatologie en gynaecologie. De vulva is het gebied van de schaamlippen en de huid tussen vagina-opening en anus. Bij de huidproblemen in dit gebied is de kennis van een gynaecoloog en een dermatoloog nodig. Vrouwen met klachten die moeilijk te behandelen zijn, worden doorverwezen naar dit gezamenlijke spreekuur. Het gaat dan om huidziekten zoals Lichen of een voorstadium van kanker, of soms ook onbegrepen klachten van pijn en jeuk. Beide specialisten zijn aangesloten bij de Nederlandse vereniging voor vulvapathologie. Dit spreekuur wordt gedaan door dokter Hoogendoorn samen met dokter Verzijl (dermatoloog).

Dit spreekuur is bedoeld voor vrouwen die klachten hebben van een verzakking of moeite met het ophouden van de urine (incontinentie). Dokter Cikot doet dit spreekuur.

Een oriënterend vruchtbaarheidsonderzoek en een eventuele hormonale behandeling behoort tevens tot het zorgpakket van het Spijkenisse Medisch Centrum. Voor complexere zorg zoals een IUI- of een IVF behandeling, wordt doorverwezen naar het Maasstad Ziekenhuis.

Bent u zwanger en heeft u een medische indicatie? Dan kunt u voor de zwangerschapscontroles terecht in het SMC. Zo nodig is er overleg met de verloskundige en gynaecologen in de regio. Dokter Versendaal heeft één keer per 2 weken op donderdag spreekuur in het Spijkenisse Medisch Centrum, hij is gespecialiseerd in hoog-risico zwangerschappen. Voor de bevalling kunt u vervolgens terecht in een van de coöperatie ziekenhuizen: Het Van Weel-Bethesda Ziekenhuis en Maasstad Ziekenhuis.